Criminaliteit en onveiligheidsgevoelens doorheen de tijd. Een analyse op basis van 10 jaar JOP-monitor.

Abstract

De opzet van deze bijdrage was tweeledig. Op de eerste plaats is gebruik gemaakt van de mogelijkheid die deze derde afname van de JOP-monitor biedt om mogelijke tendensen in zelfgerapporteerd delinquent gedrag bij Vlaamse jongeren in kaart te brengen. Bij geen van de bevraagde feiten is een consistente toename vast te stellen; bij twee delicten – openbare wapendracht en drugsverkoop – is daarentegen doorheen de periode 2005-2013 een constante (lichte) afname vast te stellen. Wat betreft het zelf gerapporteerde slachtofferschap, is er doorheen de drie metingen bij geen van de bevraagde delicten een consistente tendens vast te stellen. Terwijl de prevalenties van elk van deze delicten in 2008 hoger lag dan in 2005-06, is er in 2013 een identieke, maar tegenovergestelde beweging vast te stellen en kent elke delictsvorm een lagere prevalentie van gerapporteerd slachtofferschap.

Ten tweede maakt deze bijdrage ook gebruik van de gelijktijdige afname van zowel de postenquête als de schoolenquête, die in beide gevallen betrekking hebben op een representatieve steekproef van Vlaamse jongeren. Weliswaar met de beperking dat een zinvolle vergelijking enkel mogelijk is voor de schoolgaande jongeren in het secundair onderwijs, is eveneens op zoek gegaan naar mogelijke methode-effecten op zowel de gerapporteerde frequenties van delinquent gedrag als op de vastgestelde risicofactoren van delinquent gedrag. Uit de analyses kwam duidelijk naar voren dat de gerapporteerde frequenties van daderschap hoger liggen in het schoolonderzoek dan in de postenquête. Voor elk van de bevraagde delicten rapporteren méér jongeren in het scholenonderzoek dat ze de bevraagde feiten gepleegd hebben dan jongeren in de postenquête. In de rapportage van slachtofferschap bleek een dergelijk verschil niet vast te stellen. Daarnaast is ook gebleken dat op vlak van de verbanden tussen diverse achtergrondvariabelen en delinquent gedrag, de verschillen tussen beide methodes relatief beperkt blijven. Onze analyses suggereren dat zowel de richting als de sterkte van de verbanden in beide studies grotendeels gelijklopend zijn. Geslacht, spijbelgedrag, opvolging door moeder en opvolging door vader hangen telkens significant samen met gerapporteerd delinquent gedrag.