Cyberpesten vanuit een criminologisch perspectief.

Abstract

In dit artikel staat daderschap van pesten centraal, een vorm van deviant gedrag onder jongeren die zowel een offline- als een onlinevariant kent. Door zowel daderschap van traditioneel pesten en cyberpesten te onderzoeken, alsook de wisselwerking tussen beide vormen van pesten, wordt het mogelijk om na te gaan of de opkomst van internet heeft geleid tot een nieuwe groep daders met specifieke kenmerken of dat cyberpesten in essentie hetzelfde is als traditioneel pesten, maar dan met nieuwe middelen. De onlinewereld biedt nieuwe mogelijkheden voor crimineel en deviant gedrag. Het is de vraag of bestaande criminologische theorieën ook bruikbaar zijn voor de verklaring van cybercrime of dat het fenomeen cybercrime nieuwe theoretische verklaringen vereist. In aanvulling op dit debat is onderzocht in hoeverre cyberpesten een nieuwe vorm van deviant gedrag is. Hiertoe worden de volgende onderzoeksvragen gehanteerd: 1. Wat is de prevalentie van daderschap van traditioneel pesten, cyberpesten en daderschap van beide vormen van pesten? 2. In hoeverre zijn er verschillen c.q. overkomsten tussen daders van traditioneel pesten, daders van cyberpesten en daders van beide vormen van pesten? 3. In hoeverre is er een verband tussen de drie onderscheiden vormen van daderschap van pesten en slachtofferschap van pesten? 4. In hoeverre is er een verband tussen de drie onderscheiden vormen van daderschap van pesten en andere onlineproblemen?

Uit analyses op basis van een landelijk onderzoek onder 6.299 jongeren in de leeftijd van 10 tot 18 jaar, opgezet en uitgevoerd in 2011komt naar voren dat cyberpesten en traditioneel pesten sterk verweven zijn. Bijna 15 procent van de ondervraagde jongeren zegt in de drie maanden voorafgaand aan het onderzoek offline te hebben gepest en bijna 5 procent heeft zich beziggehouden met cyberpesten (tabel 2). Het percentage jongeren dat offline pest, is daarmee drie keer hoger dan het percentage dat online pest. Traditioneel pesten en cyberpesten vertonen een zekere verwevenheid: 3,2 procent van de jongeren pest zowel online als offline. Cyberpesten gaat vaker samen met traditioneel pesten dan andersom: van de onlinepesters pest twee derde deel ook offline, terwijl van de offlinepesters een op de vijf ook online pest. Ook zijn er ‘nieuwe’ daders: 1,4 procent van de jongeren houdt zich uitsluitend bezig met cyberpesten. Maar cyberpesten is niet alleen een variant van traditioneel pesten, ook kenmerken van de onlineomgeving zijn van invloed op cyberpesten. De sterke wisselwerking tussen cyberpesten en traditioneel pesten geeft aanleiding om ‘cybercrime’ niet langer als tegenhanger van traditionele criminaliteit te positioneren.