Damned if they do, damned if they don’t: negotiating the tricky context of anti-social behaviour and keeping safe in disadvantaged urban neighbourhoods.

Abstract

In het maatschappelijke en politieke debat over overlast wordt vaak naar jongeren gekeken als belangrijke oorzaken van overlast. Terwijl hun gedrag met andere woorden vaak als negatief en overlastgevend wordt beschouwd, wordt echter vaak vergeten dat ook zij zelf overlast kunnen ervaren. In dit onderzoek staat de perceptie van jongeren met betrekking tot het overlastfenomeen centraal. Centrale opzet van deze studie was om na te gaan hoe contextuele factoren rond stereotypering, ruimtelijke marginalisering en slechte sociale verbondenheid kunnen helpen verklaren hoe de percepties van jongeren over overlast worden gevormd en welke technieken ze aanwenden om zich in de eigen woonomgeving veilig te voelen. Hiervoor worden de data van twee afzonderlijke verzamelingstechnieken aangewend, waarbij in beide gevallen jongeren uit achtergestelde buurten in Glasgow (Schotland) werden geïnterviewd. Een eerste soort data werd verzameld via een ‘go along’ techniek, waarbij jongeren de onderzoekers rondleidt door de eigen buurt en tegelijkertijd de eigen ervaringen met die buurt beschrijft. In totaal werd dit met 5 jongeren van zestien jaar gedaan. Een tweede techniek was de focusgroep, waarin rechtstreeks naar ervaringen met overlast werd bevraagd. Twee focusgroepen werden afgenomen met in totaal 10 respondenten; een groep was met 8- tot 12- jarigen, een tweede met 12- tot 16- jarigen. Uit deze data kwam naar voor dat jongeren zich effectief bewust waren van diverse vormen van overlast waarmee ze in hun dagelijkse leven geconfronteerd werden. Hier was een sterke link met de antisociale ‘andere’, zoals ‘junkies’. Jongere respondenten wezen ook de aanwezigheid van tieners als problematisch. Vaak werd gebruik gemaakt van stereotiepe informatie bij het beschrijven van antisociale groepen, maar de oudere deelnemers waren er zich ook bewust van dat zij zelf ook op een dergelijke manier bekeken werden. Ook op vlak van het zich veilig voelen, konden alle respondenten bepaalde technieken aanhalen die ze hiervoor aanwenden. Bij de jongere respondenten was in sterke mate sprake van een beperking van plaats en ruimte via ouderlijke grenzen en zij gebruikten ook vaak stereotiepen van ouders om het gebruik van de publieke ruimte te beschrijven. Voor de oudere respondenten was het begrip van de eigen omgeving sterker gebaseerd op eigen ervaringen, hoewel ze door deze aanwezigheid, via de aanwezige stereoriepe beelden bij de volwassen buurtbewoners, wel eens verplicht werden de eigen plaats te verlaten.