De rol van de eerdere schoolloopbaan bij de overgang naar het secundair onderwijs.

Abstract

Vlaamse leerlingen die in het voortgezet onderwijs starten, spendeerden doorgaans zes jaar in het primair onderwijs. Tijdens het primair onderwijs kunnen schoolloopbanen op verschillende manieren verlopen. Zo wordt Vlaanderen gekenmerkt door een hoog aantal zittenblijvers in het primair onderwijs, met 2.3% leerlingen die bleven zitten in het schooljaar 2013-2014. 21.2% van de leerlingen heeft aan de start van het voortgezet onderwijs al vertraging opgelopen (Ond.vlaanderen.be, 2015a). Vlaanderen wordt bovendien gekenmerkt door een hoog aantal leerlingen in het speciaal onderwijs. Zo zaten 7.1% van de leerlingen in het schooljaar 2013-2014 in een speciale school voor primair onderwijs (Ond.vlaanderen.be, 2015b). Ouders beslissen ook regelmatig om van school te veranderen wanneer een school niet meer aansluit op de noden van hun kind. Aan de start van het Vlaams voortgezet onderwijs zijn er dus grote verschillen in de schoolloopbanen van leerlingen. Leerlingen die tijdens het primair onderwijs blijven zitten, van school veranderen en naar een speciale school gaan, hadden daarvoor al vaak lage schoolse prestaties. Daarbij zorgt zittenblijven en naar een speciale school gaan voor minder leerwinst in het Vlaamse primair onderwijs bovenop de initieel lage prestaties (Vandecandelaere, Vanlaar, Goos, De Fraine & Van Damme, 2013; Vanlaar, Vandecandelaere, Van Damme, De Fraine & Petry, 2012). Over schoolverandering is er vooralsnog geen (gepubliceerd) onderzoek in Vlaanderen. Er is hierover wel in beperkte mate onderzoek gebeurd in Nederland (Vermeij & Dronkers, 2002) en veel onderzoek in de Verenigde Staten (Mehana & Reynolds, 2004). Deze onderzoeken over de effecten van schoolverandering tonen een gelijkaardig patroon als de effecten van zittenblijven en speciaal onderwijs. Er is daarentegen weinig geweten over de prestaties in het voortgezet onderwijs van leerlingen die tijdens het primair onderwijs afwijkende schoolloopbanen hebben. Dit terwijl literatuur er op wijst dat leerlingen die eerder onsuccesvol omgaan met de uitdagingen van het onderwijs, ook later een hogere kans hebben om onsuccesvol om te gaan met nieuwe uitdagingen (Schoon & Bynner, 2003). De overgang naar het voortgezet onderwijs beschouwen we als zo’n uitdaging (Jindal-Snape & Miller, 2008). Het voornaamste doel van deze studie is dan ook nagaan wat de prestaties zijn van leerlingen met afwijkende schoolloopbanen in het primair onderwijs net na de overgang naar het voortgezet onderwijs.