De schoolbeleving van jongeren in Vlaamse en grootstedelijke secundaire scholen.

Abstract

In het tweede hoofdstuk stond de schoolbeleving van jongeren uit de tweede en derde graad van het secundair onderwijs centraal. De school werd hierbij benaderd als (1) een leeromgeving, (2) een leefomgeving en (3) een sociale praktijk. In een eerste luik maakten we voor enkele items de vergelijking tussen de Vlaamse JOPmonitors 1, 2 en 3. De resultaten laten zien dat in de JOP-monitor 3 meer jongeren aangeeft tevreden te zijn met zijn/haar contacten met de leerkrachten en vindt dat ze openlijk hun mening kunnen uiten. Tegelijk is er een lichte toename enerzijds in het percentage jongeren dat (helemaal) niet tevreden is met hun opleiding, en anderzijds in het aandeel jongeren dat graag van school zou willen veranderen. Verder onderzoek moet uitwijzen of het hier gaat om een trend en hoe deze tevredenheid dient geïnterpreteerd te worden. In een tweede luik werden de vier geconstrueerde dimensies van schoolbeleving (‘sociale aanvaarding’, ‘studiedruk’, ‘relatie met leerkrachten’ en ‘interesse in leerinhoud’) afzonderlijk verder onderzocht voor de JOP-schoolmonitor 2013.

Met betrekking tot de school als leeromgeving blijkt uit de analyses dat jongeren gemiddeld een vrij hoge interesse hebben in hun opleiding en eerder weinig studiedruk ervaren. Jongeren die schoollopen in één van de drie grootsteden of uit ‘low skilled blue collar’ gezinnen komen vertonen meer interesse dan hun leeftijdsgenoten. Meisjes zijn meer tevreden dan jongens, maar ze ervaren wel meer studiedruk. Ook jongeren uit ‘low skilled blue collar’ rapporteren een hogere studiedruk. Leerlingen uit het tso, (d)bso en jongeren van niet-Belgische afkomst behalen een lagere score op interesse in de leerinhoud. Jongeren van niet-Belgische afkomst en tso-leerlingen ervaren daarnaast ook meer studiedruk dan respectievelijk jongeren van Belgische afkomst en aso/kso-leerlingen.

Vanuit het perspectief van de school als leefomgeving bevestigen onze resultaten dat voor leerlingen – ongeacht geslacht, etniciteit, beroepsstatus van het gezin en de onderwijsvorm waarin men les volgt – de school een belangrijke leefomgeving vormt. Leerlingen weten zich goed omringd door medeleerlingen en weinig jongeren worden geconfronteerd met pestgedrag. Deze resultaten geven aan dat het vanuit het perspectief van de jongeren belangrijk is om ook aandacht te besteden aan de relationele aspecten van het schoolgebeuren, temeer omdat deze dimensie ook samenhangt met de andere dimensies van schoolbeleving. De school als sociale praktijk verwijst zowel naar hoe jongeren de relatie met hun leerkrachten als de omgang met leerlingen percipiëren. Uit de analyses blijkt dat de meerderheid van de leerlingen vrij tevreden is over hun relatie met leerkrachten. Jongeren van niet-Belgische afkomst, (d)bso leerlingen en jongeren met biservaringen schatten hun relatie met leerkrachten negatiever in. Deze vaststelling, samen met enerzijds de bevinding dat (d)bso leerlingen meer het gevoel hebben dat ze minderwaardig worden beschouwd en anderzijds dat zowel (d)bso-leerlingen als leerlingen van niet-Belgische afkomst van mening zijn dat niet iedereen eerlijke kansen krijgt op school, geeft aan dat er nood is aan meer onderzoek over feitelijke interactieprocessen binnen de klas/school.