De werken van het middenveld

Abstract

n deze bijdrage wordt gekeken naar de wijze waarop het middenveld zijn socialiserende en coördinerende rol vervult. De aandacht gaat naar de wijze waarop en de mate waarin het middenveld inburgert, vertrouwen en gevoelens van solidariteit schept en bijdraagt tot maatschappelijke betrokkenheid. Er wordt niet alleen gekeken naar de wijze waarop de houdingen en opvattingen van de participanten verschillen van het denken en voelen van degenen die niet of weinig participeren. De aandacht gaat evenzeer naar de vraag of verzuilde verenigingen tot andere opvattingen leiden dan niet-verzuilde verenigingen, of de zogeheten nieuwe sociale bewegingen hun leden anders socialiseren dan de klassieke sociale bewegingen en of sportverenigingen andere effecten hebben dan sociale en culturele verenigingen. De effecten van participatie worden zo zuiver mogelijk geschat op basis van waarnemingen die op één punt in de tijd worden verricht. Om tot een zuivere schatting van het effect van de participatie te komen, hoeft men geen rekening te houden met alle mogelijke invloeden, maar alleen met de invloed van die factoren die eveneens samenhangen met de mate van participatie. Die factoren blijken het onderwijsniveau, de levensbeschouwing, de combinatie van beroep en werkdruk (zoals ontwikkeld voor het toetsen van de drukke-leeftijds-hypothese), de leeftijd (of geboortecohorte) en het mediagebruik te zijn. De gerapporteerde effecten van de participatie zijn dus steeds gecontroleerd op het mogelijke effect van al de opgesomde factoren. Om na te gaan of de vastgestelde verbanden wel degelijk een gevolg zijn van een invloed van participatie op sociale integratie, veeleer dan omgekeerd, wordt onderzocht of het vroegere lidmaatschap tijdens de jeugd, hoofdzakelijk dan van jeugd- en sportverenigingen, zijn sporen nalaat op de houdingen en de mate van sociale integratie van de latere volwassene. Tenslotte gaat de aandacht naar het verschil in de manier waarop het middenveld enerzijds en de massamedia anderzijds, de mensen in de samenleving opnemen of integreren. Dat is in menig opzicht vandaag de belangrijkste vraag. Middenveld en massamedia vertegenwoordigen immers twee heel verschillende manieren om de mensen bij de samenleving te betrekken, twee verschillende wijzen van sociale integratie. Die zullen hier op hun gevolgen worden vergeleken.

Onderzoeksfiche