Omgevingsanalyse Vlaams Jeugdrecht, Rapport 2: Jeugddelinquentie: Fenomeen en Verklaringen.

Abstract

Het eerste werkpakket betreft het fenomeen en de oorzaken/verklaringen (of etiologie) van jeugddelinquentie. In een eerste deel gaan we in op het fenomeen ‘jeugddelinquentie’, en bekijken we de stand van zaken en evolutie op basis van de voor Vlaanderen beschikbare cijfers (officiële statistieken en zelfrapportagestudies) met betrekking tot jeugddelinquentie. In een tweede deel wordt een overzicht geboden van recente verklaringen (etiologie) voor het fenomeen jeugddelinquentie en de geobserveerde evoluties in die jeugddelinquentie, waarbij opnieuw wordt geput uit de nationale maar vooral internationale literatuur op dit domein. Hierbij gaat steeds aandacht uit naar zowel het individu als de (bredere) context. Er wordt gekeken naar (socio)biologische, (sociaal)psychologische, sociaaleconomische en ecologische verklaringen. Jeugddelinquentie en de verklaringen voor het fenomeen worden daarmee gekaderd in een bredere context en gezien als een interactioneel gegeven waarbij niet enkel het (gedrag van het) individu zelf, maar ook de omgeving van het individu en de maatschappelijke reactie noodzakelijk zijn om ons tot een beter inzicht in het fenomeen te brengen. De beschrijving van het fenomeen ‘jeugddelinquentie’, op basis van wat we zien en meten in officiële statistieken en zelfrapportagecijfers, in tegenstelling tot wat wel eens wordt gedacht, er in Vlaanderen geen stijging maar eerder een (universele) daling is van de jeugddelinquentie, geen verjonging is van de daders, en geen (duidelijke) stijging is van gewelddadige feiten. Het etiologisch onderzoek naar jeugddelinquentie, de verklaringen in de klassieke mainstream criminologie in dit werkpakket werden opgedeeld in factoren die samenhangen met de ontwikkelings‐ en levensloop van kinderen en jongeren, de invloed van peers, en de invloed van de bredere omgeving. Tegenover deze klassieke, etiologische benadering staat een kritische benadering, waarbij in dit werkpakket aandacht werd besteed aan de grenzen van het risico‐denken, en de impact van labelling en (vroegtijdige) interventie.