Ondanks beperkt zicht. De context van ‘jongeren in cijfers en letters’.

Abstract

In dit inleidend hoofdstuk stelt het Steunpunt Jeugdonderzoeksplatform (JOP) twee nieuwe en grootschalige surveys voor op basis waarvan de verdere hoofdstukken in dit boek zijn gebaseerd. Daarbij ligt de focus op de methodologische aspecten en (technische) kwaliteit van het onderzoek, wat een noodzakelijke voorwaarde is om de resultaten (die in de volgende hoofdstukken aan bod komen) te plaatsen en de conclusies naar waarde te kunnen schatten. Het gaat hierbij vooreerst om de derde bevraging (in 2013) van de JOP-monitor bij een representatief staal (N = 3729) van Vlaamse jongeren tussen 12 en 30 jaar. Hierbij werd, zoals bij JOP-monitor 1 en 2, dezelfde steekproefprocedure (via het Rijksregister) en dezelfde afnamemodaliteit (postenquête) gehanteerd. Deze derde afname laat voor het eerst, ook al gaat het om cross-sectionele studies, vergelijkingen over de tijd toe. Aangezien de dataverzameling van de JOP-monitor 1 teruggaat tot 2005-2006 en de JOP-monitor 3 in 2013 werd afgenomen, beslaan onze gegevens ondertussen een periode van ongeveer 8 jaar.

Ten tweede werd naast de ‘klassieke’ JOP-monitor ook een JOP-schoolmonitor op grote schaal afgenomen. Deze schoolmonitor gaat niet terug op een steekproef op naam uit het Rijksregister en een bevraging via de post, maar is gebaseerd op een steekproef van scholen en klassen, waar vervolgens leerlingen op school worden bevraagd. Ook de doelgroep verschilt van de JOP-monitor aangezien het in de schoolmonitor enkel om schoolgaande jongeren tussen +/- 12 en 18 jaar gaat. De JOP-schoolmonitor 2013 bestaat vooreerst uit een representatieve steekproef van scholen en klassen over heel Vlaanderen, waarbij zo N = 4186 jongeren tussen 12 en 18 jaar werden bevraagd. Naast deze ‘Vlaamse steekproef’ werd ook opnieuw een grootstedenonderzoek gerealiseerd in Brussel, Antwerpen en Gent, waarbij in totaal N = 2574 scholieren werden bevraagd.

Het hoofdstuk gaat verder meer in detail in op het design, de steekproef en de representativiteit van zowel de JOP-monitor 3 als de JOP-schoolmonitor 2013. Vervolgens wordt ook dieper ingegaan op de elementen die de kwaliteit van een surveyonderzoek bepalen. In eerste instantie gaat het dan om de accuraatheid van het onderzoek, als de mate van overeenstemming tussen wat men meet in het onderzoek en datgene waarin men eigenlijk geïnteresseerd is. De accuraatheid hangt samen met, en wordt ook onderzocht in het licht van de JOP-monitor 3 en de JOP-schoolmonitor, de mate waarin steekproeffouten, dekkingsfouten, non-respons fouten en meetfouten voorkomen. In tweede instantie kan de kwaliteit van een survey ook breder worden bekeken, en is naast accuraatheid ook ‘relevantie’, ‘tijdigheid en stiptheid’, ‘toegankelijkheid en duidelijkheid’, ‘vergelijkbaarheid’, ‘coherentie’ en ‘volledigheid’ van belang. Bij deze verschillende aspecten van de kwaliteit van een onderzoek is het met name van belang dat hierover op een transparante manier gerapporteerd wordt, en dat de aandacht hiervoor ook centraal staat in een continu proces van kwaliteitsmanagement in de organisatie van het surveyonderzoek.