Onder, op en over de schreef. Jongeren en delinquentie

Abstract

Dit hoofdstuk bespreekt de resultaten van de JOP-monitor 1 met betrekking tot delinquent gedrag bij jongeren in Vlaanderen tussen 14 en 25 jaar. Er zal voor meerdere delicten worden nagegaan in welke mate zij door de respondenten werden gepleegd gedurende het afgelopen jaar, wie meer of minder delicten pleegt en hoe vaak men slachtoffer wordt van een delict. Het gaat om delicten die relatief vaak voorkomen (zwartrijden, diefstal, vandalisme, geweld, drugsverkoop en wapendracht). Regelovertredend gedrag is onder jongeren een wijd verbreid verschijnsel dat zijn piek, behalve bij zwartrijden, kent voor 18 jaar. De zogenaamde adolescentiedelinquentie neemt inderdaad merkelijk af met het ouder worden. De grote meerderheid houdt het op een enkel delict in de loop van een jaar, tegenover een zeer kleine groep die tot meer en ernstige delicten komt. Jongens plegen (veel) meer delicten dan meisjes. Een schoolloopbaan die moeilijker loopt, hangt vooral samen met ernstiger delinquent gedrag. Ook een negatief toekomstperspectief bij jongeren komt vaker voor bij deze groep veelplegers. Weinig indicaties werden gevonden die kunnen wijzen op een verband tussen sociale deprivatie en delinquentie. Voor vijf van de zes delicten kon een actief uitgaanspatroon gerelateerd worden aan een hogere kans op grensoverschrijdend gedrag. Op basis van de JOP-data kan niet gesteld worden dat die delicten daarom tijdens het uitgaan plaatsvinden. De vaak veronderstelde relatie tussen verstedelijking en delinquentie kon in de JOP-data geen bevestiging vinden. Een verschil tussen studenten en niet-studenten toont zich enkel bij de delicten zwartrijden (hoger bij studenten) en geweld (hoger bij niet-studenten). Ook blijkt de ruwe opdeling tussen jongeren die zeggen (enigszins) te geloven en hen die dat niet doen een indicator voor grensoverschrijdend gedrag. Ten slotte laten jongeren met een meer responsieve vader en een meer responsieve moeder zich minder gemakkelijk verleiden tot zwartrijden en diefstal. De mate waarin ouders hun jongeren opvolgen blijkt niet samen te hangen met delinquentiegraad. Jongeren kunnen niet alleen pleger zijn van delicten, maar zijn daar ook regelmatig slachtoffer van. Vooral worden zij al eens geconfronteerd met diefstal en met beschadigde goederen. De JOP-data bevestigen ook de stelling dat plegers van delicten zelf ook vaker slachtoffer zijn van delicten.