Opgroeien tussen schoolmuren: verschil en verandering in de schoolbeleving van jongeren in Vlaanderen.

Abstract

In dit hoofdstuk uit staat de schoolbeleving van jongeren in Vlaanderen centraal, een thema dat al sinds de eerste afname van de JOP-monitor wordt onderzocht. Specifieke aandacht ging dit keer uit naar de overgang van het lager naar secundair onderwijs en de verschillen in schoolbeleving die te maken hebben met migratieachtergrond en opleidingsniveau van de ouder(s). Er werd gebruik gemaakt van de JOP-kindmonitor voor 10- tot 13-jarigen (N=1178) en de JOP-schoolmonitor 2 (N=8263).

Geheel in lijn met de voorgaande JOP-studies stellen de auteurs dat de meeste jongeren in Vlaanderen graag naar school gaat. Dit positieve verhaal gaat zelfs nog iets sterker op voor leerlingen in de twee laatste jaren lager onderwijs dan voor leerlingen in de middelbare school. De overgang van het lager naar het secundair onderwijs vormt slechts in bescheiden mate een breekpunt: enkel de relatie met leerkrachten daalt iets na de overgang naar de middelbare school. In de ontwikkeling van de schoolbeleving gedurende het secundair onderwijs zien we eveneens weinig opvallende zaken: de meeste jongeren zitten op hun plek doen wat ze graag en goed doen, zoals af te leiden valt een toenemend academisch zelfbeeld in de laatste jaren van het middelbaar onderwijs.

Echter, een deel van de leerlingen beleeft school niet als een fijne plek, en deze leerlingen zijn vaak afkomstig uit lager opgeleide gezinnen of hebben een migratieachtergrond. In het secundair onderwijs zien we opnieuw dat jongeren met een migratieachtergrond ondanks de waarde die zij toekennen aan leren (hogere interesse in leerinhoud) er een lager academisch zelfbeeld op nahouden. Ook voor hen die afkomstig zijn uit een lager opgeleid gezin geven aan een lager academisch zelfbeeld te hebben en zich minder sociaal aanvaard te voelen. Hoewel het hier vaak om kleine verschillen of effecten gaat, zijn ze een terugkerende aanwezigheid in dit (type) onderzoek. De data tonen ook aan dat deze verschillen, zeker die naar opleidingsniveau van de ouder(s), zich ook al openbaren in de laatste jaren van het lager onderwijs.