Pestgedrag, etniciteit en de rol van de diversiteit: de verschillen tussen jongeren met en zonder een migratieachtergrond bij klassiek pesten en cyberpesten.

Abstract

Verschillende migratiegolven hebben ervoor gezorgd dat een pluriforme schoolgemeenschap vandaag het nieuwe normaal is. Terwijl sommige jongeren dit scala aan culturen als verrijkend beschouwen, voelen anderen zich er eerder door bedreigd of achtergesteld. Het is dan ook enigszins denkbaar dat deze culturele transformatie enkele levensbeschouwelijke tegenstellingen met zich meebrengt die kunnen uitmonden in pestgedrag bij een deel van de jongeren in Vlaamse scholen. Om deze redenen leek het opportuun om na te gaan of jongeren met een migratieachtergrond in Vlaanderen en Brussel nu juist meer of minder slachtoffer en dader werden van pestgedrag. Vanuit de gedachte “the proof of the pudding is in the eating”, werd aan de hand van een kwantitatief onderzoek gepeild naar de pestervaringen van jongeren uit het secundaire onderwijs. Dertien verschillende Vlaamse en Brusselse scholen werden bereid gevonden om deel te nemen aan dit onderzoek, wat ervoor heeft gezorgd dat 1808 jongeren de vragenlijst invulden – hetzij schriftelijk, hetzij online. Uit de resultaten blijkt dat jongeren met een migratieachtergrond significant meer slachtoffer worden van klassiek pesten dan jongeren zonder een migratieachtergrond. Mogelijkerwijs zouden jongeren met een migratieachtergrond met hun afwijkende kleding, buitenlandse tongval of donkerdere huidskleur ongewild de aandacht van enkele daders trekken, aangezien pestkoppen vaak doelbewust op zoek zijn naar ‘buitenbeentjes’ en ‘in het oog springende slachtoffers’. Daarnaast komt ook naar voren dat jongeren met een migratieachtergrond meer de rol van dader zullen opnemen bij het klassiek pesten en het cyberpesten in vergelijking met jongeren zonder een migratieachtergrond. We denken de verklaring voor dit geconstateerde verschil te vinden in het gepercipieerde ‘wij vs. zij’-gevoel. Precies omdat jongeren met een migratieachtergrond door de meerderheid vaak aanzien worden als ‘vreemd’, ‘anders’ of ‘afwijkend’, ontwikkelen ze een minderwaardigheidsgevoel van waaruit zij pestgedrag zullen stellen. Deze onderdrukte jongeren denken namelijk dat pestgedrag macht en aanzien met zich meebrengt, waarmee ze de scheefgetrokken machtsverhoudingen tussen ‘wij en zij’ kunnen herstellen. Om in de toekomst deze verschillen in pestprevalentie te reduceren, strekt een mentaliteitswijziging bij verschillende actoren (o.a. media, beleid en onderwijs) tot aanbeveling. Het evolueren van een ‘wij vs. zij’-samenleving naar een inclusieve samenleving zonder segregatie en polarisatie is dan ook van cruciaal belang.